Hongkong vergt gezamenlijke China-strategie democatische wereld

De grimmige situatie in Hongkong vraagt om een gezamenlijke China-strategie van de democratische wereld; eerst op korte, maar ook op langere termijn. Dit raakt ook de NAVO.

De protesten in Hongkong gaan onverminderd door en worden steeds grimmiger. Het afgelopen weekend was een omslag, met voor Hongkong ongekende gewelddadigheden. De politie schoot gericht, demonstranten en ook toevallige voorbijgangers werden in elkaar geslagen, er vloeide meer bloed dan ooit in de straten van Hongkong. Als reactie op de gewelddadigheden bezetten demonstranten de internationale luchthaven, die uiteindelijk door de autoriteiten gesloten werd. 

Allerlei geruchten doen de ronde: er zouden in het geheim Chinese militairen toegevoegd zijn aan de Hongkongse politie. Als burgers vermomde politieagenten zouden zich in het kamp van de demonstranten gevoegd hebben. En op sociale media circuleerden beelden van eenheden van het Volksbevrijdingsleger, dat zich op lijkt te maken de grens met Hongkong over te gaan. Wat van dit alles waar is, weten we niet. 

Wat we wel weten is dat de situatie razendsnel escaleert. Daarmee dringt zich steeds prangender de vraag op: wat is het antwoord van de democratische wereld op de situatie in Hongkong? Het is hoog tijd dat dat er een antwoord komt én dat er een gemeenschappelijk strategie klaarligt. 

Het gaat de demonstranten niet meer alleen om autonomie en burgerrechten, men eist ook vrijlating van vastgezette betogers, het instellen van een onafhankelijk onderzoek naar het optreden van de politie en het aftreden van Carrie Lam, de burgemeester van Hongkong. En daaraan gekoppeld is nu ook de eis tot politieke hervormingen om de democratie te versterken. 

Breed verzet

Maandag werd de stad verlamd door een algemene staking, en de weken daarvoor gingen beroepsgroepen massaal de straat op: ambtenaren, architecten, accountants, medici, de juridische en de bancaire sector. Voor de komende dagen staan nieuwe demonstraties gepland, o.a. van het onderwijzend personeel. 

Juist in de breedte van deze protesten zit het verschil met de Paraplubeweging van 2014. Toen hielden studenten de straten van het financiële en economische hart van de stad bezet. Nu echter de rechtsstaat zo onder druk is komen te staan en het bestuur van de stad niet in staat lijkt die te herstellen, komt er ook vanuit het bedrijfsleven en de financiële sector - de belangrijkste motoren achter de economie - steun. Dit tot ergernis van China. 

Het is duidelijk dat dit niet eindeloos kan duren, en er iets moet en zal gebeuren.

De vraag is wat? 

Mij lijkt het om meerdere redenen onwaarschijnlijk dat het in Hongkong gelegerde Volksbevrijdingsleger met tanks door de straten van Hongkong zal rollen. China heeft andere methodes en tactieken. Het rustig en kalm versterken van de eigen positie, door invloed te vergroten in economische, politieke, maatschappelijke en academische sectoren in tal van landen. Anders dan Rusland, dat zich bedient van Koude Oorlog-tactieken en keihard en openlijk korte metten maakt met tegenstanders, is de tactiek van China meer die van het riet: meebuigen maar niet breken. 

Niet ver-van-mijn-bed

Het mag vanuit Europa allemaal een ver-van-mijn-bed-show lijken - dat is het niet. In Hongkong zien we hoe het conflict uitgevochten wordt tussen een steeds assertievere Chinese Communistische Partij en een wereld die op democratische waarden is gebaseerd. Europa, en breder de op democratische waarden gebaseerde wereld, moet een gezamenlijk antwoord klaar hebben, nu voor de situatie in Hongkong. Maar minstens even urgent is voor de langere termijn een gezamenlijke China-strategie. 

Dat die er niet is, bleek recent nog pijnlijk uit de woorden van NAVO-chef Stoltenberg. Hij vindt dat de NAVO ‘zich moet verdiepen in de opkomst van China om China te begrijpen' (De Telegraaf, 6 augustus). Die opkomst is allang een feit. Wat nodig is, is herziening van de afspraken binnen de NAVO. Ze zijn te veel gericht op Rusland en veel te weinig op de snel veranderende mondiale geopolitieke verhoudingen. 

Daarnaast is er een gezamenlijke China-strategie nodig vanuit de democratische wereld.  Niet vanuit angst voor China, maar om een zelfbewuste en kritische dialoog met dat continentale land mogelijk te maken. Ik bepleit daarbij een grote rol voor de OVSE, de Organisatie voor Veiligheid en Vrede in Europa. Hoe lastig het ook mag zijn om met de 57 lidstaten tot consensus te komen, de OVSE biedt door de aanwezigheid van Centraal Aziatische Republieken, maar ook de Verenigde Staten, Rusland, Turkije en Canada, bij uitstek het kader om lastige discussies te voeren en tot een strategie te komen. 

De situatie in Hongkong duldt geen uitstel. Wie zet de eerste stap?

print this article   |   share this article on:

More articles from Kathleen Ferrier

’Ze is nooit moe’ Dubbelinterview FD (24 June 2021) Artikel van Astrid Theunissen in het FD op 24 november 2020: Gesprek met Kathleen Ferrier en haar zoon Ezra Ferrier de BoerContentspecialist Ezra Ferrier de Boer (29) is de jongste zoon van mensenrechtenvoorvechter Kathleen Ferrier (63), voormalig CD...  |  read blog »

China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van Covid-19 (19 April 2020) China ruimt haar achtertuin op, terwijl de wereld in de ban is van de Covid-19.   Zaterdag 18 April was een gitzwarte dag voor Hongkong. 14 vooraanstaande pro-democratie leiders werden gearresteerd  12 mannen en 2 vrouwen. Onder hen journ...  |  read blog »

Preek van de Leek (27 March 2020) Geschreven in een ander tijdperk. Maar nogal wat mensen vragen mij nu de tekst op te sturen, omdat ze hem nogeens willen lezen. Hierbij dan de Preek van de Leek, zoals gehouden in Doesburg, 2 februari 2020.      Zusters en Broeder...  |  read blog »

Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie (20 August 2019) Kathleen Ferrier nieuwe voorzitter UNESCO-Commissie Nieuwsbericht | 20-08-2019 | 16:00 Den Haag, 15 augustus 2019 – Op voordracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is Kathleen Ferrier (1957) voor een periode van vier jaar...  |  read blog »

In Suriname is het altijd halfdrie. (08 January 2019) In Suriname is het altijd halfdrie De klok op de toren van het ministerie van Financiën in Paramaribo wijst al jaar en dag halfdrie. Hij staat stil - en dat op een voorname plek in de stad: het centraal gelegen Onafhankelijkheidplein, waara...  |  read blog »